Jak zgłosić budowę oczyszczalni?

Przydomowa oczyszczalnia ścieków

(oczyszczalnia do 5 m3/dobę) wymaga zgłoszenia budowy oraz zgłoszenia eksploatacji. Wymagania takie wynikają z dwóch odrębnych przepisów: Prawa budowlanego1 (art. 29, ust. 1, pkt 3 w kwestii zgłoszenia budowy) do Starosty oraz Prawa ochrony środowiska (w kwestii eksploatacji). Na podstawie art. 153 ust.1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska2 powstało rozporządzenie w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia3. Zgodnie z załącznikiem do tego rozporządzenia instalacje niewymagające pozwolenia wodnoprawnego na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, których eksploatacja wymaga zgłoszenia z uwagi na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi są to oczyszczalnie ścieków o przepustowości do 5 m3 na dobę, wykorzystywane na potrzeby gospodarstw domowych lub rolnych w ramach zwykłego korzystania z wód. Na podstawie tego zapisu należy rozpatrywać postępowanie w sprawie zgłoszenia organowi ochrony środowiska oczyszczalni ścieków jako instalacji mogącej negatywnie oddziaływać na środowisko poprzez wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi.

Instalacja, z której emisja nie wymaga pozwolenia, mogąca negatywnie oddziaływać na środowisko, podlega w myśl art. 152. ust. 1 Prawa ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 roku zgłoszeniu organowi ochrony środowiska.

Wprawdzie zasady te są określone w prawie od wielu lat, lecz od chwili ogłoszenia programu NFOŚiGW dot. dofinansowania w 90% budowy oczyszczalni4, obwarowanego normalnymi europejskimi zasadami, ma to olbrzymie znaczenie. Urzędy gmin w tempie przyspieszonym będą musiały przestać udawać, że osadnik gnilny z rozsączaniem są oczyszczalnią i nie trzeba wymagać certyfikatu europejskiego na te urządzenia.

Istotne uwagi

Zapis artykułu 3 dyrektywy „ściekowej” Unii Europejskiej5 brzmi: „W przypadku, gdy ustanowienie systemu zbierania nie jest uzasadnione, jako że nie przyniosłoby korzyści dla środowiska lub powodowałoby nadmierne koszty, należy zastosować pojedyncze systemy lub inne właściwe systemy zapewniające ten sam poziom ochrony środowiska” jednoznacznie nakazuje na terenach, na których budowa kanalizacji jest nieuzasadniona, budowę oczyszczalni ścieków. Dodajmy - pojedynczego systemu (oczyszczalni do 50 OLM i Qd ≤ 5 m3/dobę) posiadającego zdolność „oczyszczania pierwotnego” (vide art.2 pkt 7 powołanej dyrektywy „ściekowej”). Oczyszczanie pierwotne oznacza oczyszczanie ścieków komunalnych za pomocą procesu fizycznego i/lub chemicznego, obejmującego osadzanie zawiesiny lub inny proces powodujący, że BZT5 dopływających ścieków jest przed odprowadzeniem zmniejszany o co najmniej 20%, a zawiesina jest zmniejszana o co najmniej 50%. Logiczny wniosek z tego zapisu wynika, że należy porównać stężenia zawiesiny ogólnej i BZT5 w ściekach surowych i w ściekach oczyszczonych. Samo podanie wartości procentowej jest wyłącznie domniemaniem, że pojedynczy system taką zdolność posiada.

Zapisy dyrektywy zaimplementowane w prawie polskim zapisami ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne6 art. 42 punkt 4 brzmią prawie identycznie: „W miejscach, gdzie budowa systemów kanalizacji zbiorczej nie przyniosłaby korzyści dla środowiska lub powodowałaby nadmierne koszty, należy stosować systemy indywidualne lub inne rozwiązania zapewniające ochronę środowiska”.

Ostatni człon zdania pozostawiam bez komentarza, bo w sposób ewidentny narusza zapis aktu ważniejszego oraz pojęcie to nie zostało w jakimkolwiek polskim akcie prawnym zawarte i doprecyzowane, pozostawiając nieuprawnioną możliwość interpretacyjną.

Zgłoszenie faktu budowy oczyszczalni

W przypadku zgłoszenia takiej instalacji (w trybie art. 29 Prawa budowlanego) właściwym organem do przyjęcia zgłoszenia jest Starosta. Zgłoszenia należy dokonać przed zamierzonym terminem rozpoczęcia robót budowlanych.

Do wykonania robót budowlanych można przystąpić, jeżeli w terminie 30 dni od dnia doręczenia zgłoszenia właściwy organ nie wniesie sprzeciwu.

Wymagane w prawie ochrony środowiska zgłoszenie powinno zawierać:

Treść „zgłoszenia” wraz z ewentualnym uzasadnieniem (np. ekonomiczne determinanty zamiany obowiązku wykonania zbiornika bezodpływowego, jako ekologicznie niezasadnego, na oczyszczalnię przydomową).

Załączniki zawierające:

− oznaczenie prowadzącego instalację, jego adres zamieszkania lub siedziby;

− adres zakładu, na którego terenie prowadzona jest eksploatacja instalacji;

− rodzaj i zakres prowadzonej działalności, w tym wielkość produkcji lub wielkość świadczonych usług;

− czas funkcjonowania instalacji (dni tygodnia i godziny);

− wielkość i rodzaj emisji;

− opis stosowanych metod ograniczania wielkości emisji;

− informację, czy stopień ograniczania wielkości emisji jest zgodny z obowiązującymi przepisami;

− protokół z dokonania testu perkolacyjnego lub wyniki badań geologicznych.

Takie ujęcie jest jednak bardziej właściwe dla podmiotu prawnego, a nie dla podmiotu fizycznego – właściciela gospodarstwa domowego lub rolnego, ponieważ tylko w podaniu nazwiska i adresu odnosi się do osób fizycznych. Niemniej wymóg ten należy spełnić z uwagi na poprawność przedłożenia zgłoszenia zgodnego z prawem. Samo uszczegółowienie zakresu zgłoszenia natomiast ma duże znaczenie dla ochrony środowiska. Pozwala to bowiem organom ochrony środowiska na prowadzenie ewidencji i kontrolowanie prowadzonej gospodarki ściekowej na ich terenie.

Coraz więcej starostw ogłasza już na swoich stronach internetowych, jakie dokumenty są wymagane od osób fizycznych. Radzę z tym się zapoznać.

Adresaci „zgłoszenia” eksploatacji

Konkretnych adresatów zgłoszenia określa art. 378 Prawa ochrony środowiska8. Artykuł ten określa, iż zgłoszenie planowanej eksploatacji oczyszczalni ścieków należy przedłożyć Wójtowi, Burmistrzowi lub Prezydentowi Miasta, w przypadku zwykłego korzystania ze środowiska przez osoby fizyczne niebędące przedsiębiorcami. Należy tu rozumieć, iż Urząd Gminy czy Miasta powinien przyjąć zgłoszenie eksploatacji od osoby fizycznej prowadzącej własne gospodarstwo domowe lub rolne i inne niebędące przedsiębiorstwem, a posiadające na swojej posesji instalację typu oczyszczalnia ścieków o parametrach nieprzekraczających 5 m3 przepustowości (w ramach zwykłego korzystania z wód). Właściciele nieruchomości są obowiązani do dokonania zgłoszenia przed rozpoczęciem eksploatacji oczyszczalni przydomowej. Do rozpoczęcia eksploatacji oczyszczalni ścieków można przystąpić, jeżeli organ właściwy do przyjęcia zgłoszenia w terminie 30 dni od dnia doręczenia zgłoszenia nie wniesie sprzeciwu w drodze decyzji.

Prawo budowlane z dn. 7 lipca 1994 r., art. 29, ust. 1, pkt 3 mówi, że pozwolenia na budowę nie wymaga budowa indywidualnych przydomowych oczyszczalni ścieków o wydajności do 7,5 m3 na dobę. Jednak wymaga ona zgłoszenia właściwemu organowi. „Zgłoszenie” budowlane w myśl Prawa budowlanego art. 30. ust. 1. polega na podaniu informacji właściwemu organowi faktu budowy.

W zgłoszeniu należy określić rodzaj, zakres i sposób wykonywania robót budowlanych oraz termin ich rozpoczęcia. Do zgłoszenia należy dołączyć oświadczenie pod rygorem odpowiedzialności karnej o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. W zależności od potrzeb należy dołączyć odpowiednie szkice lub rysunki, a także pozwolenia wymagane odrębnymi przepisami.

Istotne, w celu dochowania zasad ochrony środowiska, wydaje się być jednoznaczne określenie szczegółowej listy załączników do „zgłoszenia” zarówno tego przyjmowanego przez gminę, jak i przez starostwo. Całkowicie wystarczającymi dokumentami dołączonymi do „zgłoszenia” w trybie Prawa budowlanego i Prawa ochrony środowiska będą wobec tego:

• Kopia wypisu z rejestru gruntów.

• Koncepcja programowo przestrzenna posadowienia indywidualnego systemu neutralizacji ścieków na mapce zasadniczej. Konieczne jest stosowanie przewidzianych prawem odległości od budowli, urządzeń i granic działki.

• Projekt budowlany zawierający obliczenia technologiczne i projekt techniczny wraz z tekstem perkolacyjnym określającym stopień przepuszczalności gruntu.

• Projekt zasilania wraz z zestawieniem rodzaju urządzeń elektrycznych i ich danych technicznych.

• Świadectwa jakości (certyfikaty) urządzeń wraz z wiarygodnymi badaniami laboratoryjnymi z innych obiektów.

• Umowa serwisowa urządzeń. Powinna ona dotyczyć systemu gwarancyjnego na urządzenie oraz dokumentacji techniczno-rozruchowej na zastosowane urządzenia mechaniczne i napędzane energią elektryczną.

• W zależności od rodzaju urządzeń określenie sposobu postępowania z osadami ściekowymi lub wymienianymi roślinami.

• Wyniki badań gruntu na możliwość rozsączania w przypadku odprowadzania ścieków oczyszczonych do ziemi.